صنایع دستی چوبی یکی از صنایع جالب و جذاب صنایع دستی است که طرفدار بسیار زیادی دارد و هر کسی با دیدن آن به هنر و زیبایی آن پی می‌برد. یک اثر ظریف و زیبای چوبی که با دست درست شده است(صنایع چوبی دست ساز)، تا سالها نشان دهنده ذوق آفریننده آن است و از آنجایی که مواد اولیه ی آن که چوب است در بخشهایی از ایران به فراوانی و به طور طبیعی وجود دارند، انواع محصولات صنایع دستی که از چوب و یا ساقه ی انواع درختان ساخته می شوند نیز مورد استقبال قرار گرفته است.

شما در فروشگاه صنایع دستی تمشک می توانید انواع صنایع دستی چوبی را مشاهده و خریداری کنید. اگر قصد داشتین با تمام صنایع دستی استان کردستان آشنا بشوید حتما روی صنایع دستی کردستان کلیک کنید تا با این صنایع های ارزشمند و جالب آشنا شوید. صنایع دستی چوبی انواع مختلفی دارد که به شکل های گوناگونی درست می شود. ما در این مطلب به طور کامل به آن پرداخته ایم که توصیه می کنیم حتما تا انتها بخوانید که بسیار مفید و ارزشمند خواهد بود.

قبل از اینه ادامه این مطلب کاربردی را بخوانید اگر طرفدار و عاشق ماشن چوبی هستید روی خزید ماشین چوبی کلیک کنید تا انواع ماشین چوبی دست ساز را مشاهده کنید. این ماشین های چوبی در سایزهای بزرگ و کوچک در فروشگاه تمشک موجود می باشد که اگر مورد پسند شد می توانید خریداری کنید. و اما در ادامه صنایع دستی چوبی ایرانی …

پیکرتراشی چوبی

پیکرتراشی با چوب یکی از زیر شاخه‌های صنایع دستی چوبی است که در آن پیکرتراش از اشکال هندسی، آناتومی عمومی بدن انسان، پرندگان، حیوانات و … را در حالات مختلف طراحی و پیاده‌سازی کرده و با استفاده از ابزار و چوب مناسب، طرح‌های مختلفی را به چوب انتقال می‌دهد و پیکرتراشی می‌نماید و آثار گران‌بها و باشکوه تاریخی از خود به یادگار می‌گذارد.

برای پیکرتراشی با چوب به چه ابزاری مورد نیاز است ؟

• چاقوی کنده‌کاری  ::  یک چاقوی تخصصی برای ایجاد برش و کنده‌کاری و صاف کردن چوب است.
• اسکنه نجاری  ::  یک ابزار با لبه برش منحنی، در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف که برای کنده‌کاری چاله‌ها و منحنی‌های خمیده چوب از آن استفاده می‌شود.
• اره  ::  برای برش قطعات چوب در اندازه‌های مختلف و مورد نیاز از اره استفاده می‌شود.
• قلم درز نجاری  ::  برای برش مستقیم لبه‌ها، برای برش خطوط و یا تمیز کردن سطوح صاف از آن استفاده می‌شود.
• تجهیزات تیز  ::  مانند سنگ‌های مختلف و یک طناب یا چرم کوتاه برای حفظ لبه
• پیچ‌های مخصوص  ::  برای تثبیت کار بر روی میز کار

شروع کار پیکرتراشی با چوب

برای شروع کار پیکرتراشی با چوب در مرحله اول باید چوبی را در اندازه مناسب برای ساخت مجسمه مورد نظر خود انتخاب کنیم. در مجسمه‌های بزرگتر می‌توانیم از چند قطعه چوب برای ساخت مجسمه استفاده کنیم. همچنین نوع چوب در کیفیت مجسمه چوبی تأثیر بسیار زیادی دارد؛

چوب درختان پهن برگ سخت‌تر به شکل دلخواه در می‌آیند. اما از کیفیت، دوام، درخشش، طول عمر بیشتری نسبت به سایر چوب ها برخوردارند. چوب های نرم‌تر معمولا راحت تر مورد حکاکی و شکل‌دهی قرار می‌گیرند اما بیشتر در معرض آسیب قرار دارند و از دوام کمتری برخوردارند. پس از انتخاب جنس چوب، با استفاده از وسایل نجاری فرم دلخواه را به چوب می‌دهیم.

پس از کنده‌کاری‌های لازم و رسیدن به طرح دلخواه می توانیم از چسب چوب برای چسباندن قطعات مختلف چوب استفاده کنیم. همچنین برای زیباتر شدن مجسمه چوبی می توان با استفاده از رنگ های مختلف به زیبایی آن افزود. و در نهایت با استفاده از روغن های طبیعی می توان به مجسمه چوبی جلا بخشیده و از آن در مقابل خاک و رطوبت محافظت کرد. استفاده از روغن همچنین موج درخشندگی و جلای بیشتر چوب می گردد و رنگ چوب را براق‌تر خواهد. برای محافظت بیشتر و افزایش دوام و کیفیت مجسمه چوبی می توان از یک لایه موم بر روی آن استفاده کرد.

اگر می خواهید کارهای چوبی زیبا را مشاهده کنید حتما مقاله ی نمونه کار های چوبی زیبا را ببینید

خراطی چوب

خراطی چوب از جمله صنایع دستی چوبی ایران زمین است، که از گذشته های دور تداول و تدریج خود را در این عرصه حفظ کرده است. عمدتا این صنایع چوب را در نقاط پر چوب کشور بیشتر می توان رویت کرد. در هنر خراطی به چوب های (نرم و مرطوب) چون: چوب سفید ،گردو، چنار، توسکا، بید و…می توان اشاره کرد. این صنایع چوبی دستی توجه بسیاری از جهانگردان را به خود جلب کرده تا نمایان گر و تصویرگر بخشی از هنر ایرانی باشد.

هنر خراطی با چوب که ترکیبی از حرکات دورانی دستگاه و تراشکاری هایی به سبک متقارن و افقی می باشد. امروزه ابزارهای چوبی قدیم ،جای خود را به ابزار های برقی و فلزی داده اند که در سرعت و آسودگی طراحان نیز تاثیری حائز اهمیت را اعمال کرده است.

انواع جا شکلاتی چوبی در طرح و مدل های مختلف مشاهده کنید.

تاریخچه خراطی با چوب

تاریخ شروع هنر خراطی با چوب به‌طور دقیق مشخص نیست اما از آنجا که چوب از اولین موادی بوده که بشر شناخته، می‌توان گفت قدمت این هنر به زمانی‌ بازمی‌گردد که انسان اولیه برای نخستین بار با استفاده از چوب سلاح ساخت.

قدیمی‌ترین اثر خراطی مربوط به مقبره توتانخامون در مصر است که قدمتی بیش از  سه‌هزار سال دارد. همچنین آثار کشف شده در مصر هم قدمت خراطی را به ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نسبت می‌دهند. در آن زمان خراطی مانند امروز وجود نداشت و برای تراش چوب به دو نفر نیاز بود تا یک نفر چوب را چرخانده و دیگری  با ابزار تیز به چوب درحال چرخش فرم دهد. پس از آن در قرون وسطی رومیان این هنر را گسترش دادند و با اضافه کردن پدال به ماشین خراطی، کار را ساده و از آن در کارهای دیگری مانند خم کردن فلزات استفاده کردند.

در قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی آوازه خراطی به اروپا رسید و به‌زودی به یکی از سرگرمی‌های طبقه اشراف، درباریان و حکمرانان اروپایی تبدیل شد. اگرچه خراطی با چوب در بیشتر شهرهای ایران رواج دارد اما در شهرهایی که دسترسی به ماده اولیه آن یعنی چوب راحت‌تر است، رونق بیشتری دارد. از جمله این شهرها می‌توان به تبریز، رشت، ساری، چالوس، اردبیل، ارومیه، سقز، دزفول، سنندج و تهران اشاره کرد. تخت، چهارپایه و جای عود همگی نمونه‌هایی از خراطی است که در بقایای نقش برجسته‌های کاخ داریوش به یادگار مانده است.

حتما ببینید >> صنایع دستی سنندج

معرق کاری با چوب

یکی از زیباترین هنرها و ظریف ترین کارها صنایع دستی چوبی ، معرق کاری چوب است. این هنر بیشتر برای تزئینات به کار می‌رود و از جمله مهمترین محصولات آن می توان به سطح میز، انواع تابلوی نقاشی و خطاطی که به صورت معرق چوب اجرا می شوند، تزئین لوازم چوبی مانند کتابخانه و بوفه اشاره کرد. شما نیز با شرکت در کلاس های آموزش تخصصی منبت کاری می‌توانید از این هنر در خلق آثار هنری و دکوری مختلف بهره ببرید و در پایان دوره نیز می‌توانید آثار خود را به نمایش بگذارید.

مناسب ترین چوب های رایج در معرق کاری چوب نیز آبنوس، گلابی، توت و سنجد است که هر کدام در رنگ و بافت متفاوتی وجود دارند. از آثار فاخر معرق کاری مربوط به سال های 1313 و 1314 می توان دو تابلوی ارزشمند را نام برد که اولی هنر دست استاد احمد رعنا وبا طرح دوسوارکار بوده و دومی اثر هنرمند بی بدیل استاد عباس شهمیرزادی است که طرح یک زن را با ظرافت تمام ایجاد کرده است.

از طریق برش با سوزن به طور ظریف و دقیق طرح‌های چوبی زیبا پدید می آید که سپس روغن کاری می شود تا براق گردد. لازم به ذکر است که چوب هر درخت به طور طبیعی دارای رنگ مخصوص به خود است که از این ویژگی برای ایجاد رنگ و بافت متفاوت در این رشته ی صنایع دستی چوبی استفاده می شود. معرق در کلمه به معنی وصله است این شاخه ی صنایع چوب را می‌توان یکی از رشته‌های مهم در کارگاه های کوچک و یا مشاغل خانگی به شمار آورد. در اکثر شهرهای ایران به خصوص در اصفهان، تبریز، یزد، کاشان و.. نمونه هایی از معرق کاری و کاشی معرق را در ساخت ابنیه تاریخی می توان دید.

محصول پیشنهادی ما   >>   ساعت چوبی

مراحل معرق کاری با چوب

در ساخت معرق روی چوب قبل از هر چیزی طرح مورد نظر را روی کاغذ می‌کشند و یا آن را چاپ کرده و بر روی یک زمینه چوبی می چسبانند سپس با کمان اره مویی آن را به قسمت‌های مختلف برش می‌دهند، سپس تکه‌های به دست آمده را که به آن شابلون نیز می گویند بر روی زیر کار اصلی میخ می‌کنند. در این مرحله هنرمند رنگ‌هایی که برای این طرح احتیاج دارد را در میان چوب های رنگی انتخاب می کند و آن ها را به اندازه شابلون‌ها برش می‌دهد و جای آن ها بر روی سطح اصلی کار می چسباند.

جدا از معرق کاری با چوب، امروزه با شیشه، چرم و فلز نیز معرق کاری انجام می‌شود که همگی از هنر‌های نوپایی هستند. در معرق کاری روی شیشه یا همجوشی ابتدا شیشه به اندازه قطعات دلخواه برش داده می‌شود و سپس شیشه ها را رنگ می‌کنند و در کنار یکدیگر قرار می دهند، در مرحله بعد کار را درون کوره می گذارند در این مرحله حرارت باعث به هم چسبیدن و یا به اصطلاح جوش خوردن شیشه‌ها به یکدیگر می شود. این هنر را یک هنر وارداتی می‌دانند که از اروپا و کشور هایی مانند ایتالیا و اسپانیا به ایران آمده است.

مقاله پیشنهادی >> کار های چوبی دکوری

خاتم کاری چوب

خاتم کاری چوب یکی دیگر از کارهای صنایع دستی چوبی که هنر آراستن سطح اشیاء با مثلث های کوچکی است که طرحهای گوناگون آن همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده است. این اشکال هندسی را با قرار دادن مثلث‌هایی کوچک در کنار هم نقشبندی می‌کنند. می توان گفت کار خاتم نقشه های هندسی تشکیل شده از مثلثهای متساوی الاضلاع است که از عاج ، استخوان ، چوب و مفتول برنج ساخته شده و معمولا به ضخامت دو میلیمتر در سطح اشیاء چسبانده می شوند.

انوع تسبیح قزوان در طرح و سایز های مختلف ببینید.

مواد اولیه‌ی خاتم کاری

برای تولید محصولات خاتم از مواد اولیه‌ی مختلفی استفاده می‌شود که عبارت‌اند از :

• انواع چوب مانند چوب آبنوس، فوفل، بقم، عناب، نارنج، افرا، کیکم، تبریزی و شمشاد
• انواع استخوان و عاج مانند عاج فیل، استخوان شتر، استخوان گاو و استخوان اسب
• انواع مفتول‌های فلزی مانند مفتول برنجی، نقره‌ای و گاه مفتول طلایی
• صدف
• نخ پرک
• سریشم
• لاکپ

حصیربافی

حصیربافی یکی از شاخه های صنایع دستی چوبی است که به ویژه در بین روستایانی که در کنار دریا و رودخانه زندگی می کنند، رواج بیشتری دارد و علت آن گیاهان خودرویی است که در این مناطق و به ویژه در کنار مرداب‌ها می‌رویند. مواد اولیه ی حصیربافی شامل ساقه ی گندم، برنج، درخت نخل، گیاهانی مانند بامبو و ارغوان می باشد . در ایران این صنعت در شهرهای جنوبی بیشتر رواج دارد که دارای درخت های نخل هستند. البته در جاهای دیگر نیز تولید می شود اما بیشترین سهم آن مربوط به شهرهای جنوبی کشور است که از برگ درخت خرما انواع سبد، زیرانداز ، ظرف و سفره می سازند. مرواربافی، چم بافی، سبد بافی و ترکه بافی از زیرشاخه های حصیربافی هستند.

محصول پیشنهادی ما   >>   سینی چوبی

ابزار و وسایل هنر حصیربافی

از مهم‌ترین ابزار و وسایل حصیربافی قیچی، انواع چاقو، درفش، سوزن و ظرف آب (برای خیساندن رشته‌ها) می‌باشد. برگ درختانی مانند نخل، برگ و ساقه‌ی انواع نی، ترکه و شاخه‌های نازک درختانی مانند بید، ساقه‌ی گندم، برنج و امثال آن، نخ و انواع رنگزاها، مواد و مصالح هنر می‌روند. کاربرد برخی از این ابزار مورد استفاده عبارتند از:

• قیچی: از قیچی تیز با لبه‌های باریک برای بریدن چوب‌ها استفاده می‌شود.
• درفش: برای زمانی است ‌که می‌خواهید ترکه‌های اضافی را در بافت قرار دهید به کار می‌رود. درفش تیز ترکه‌ها را می‌شکند اما شما می‌توانید از آن برای ایجاد کردن سوراخ در تخته‌‌های سه لایی استفاده کنید.
• چاقو: برای بریدن الیاف ضخیم استفاده می‌شود.
• خط‌کش متری و نواری
• چسب: برای چسباندن و محکم کردن تکه‌های اضافی چوب در جایشان.
• گاز یا چراغ الکلی: برای سوزاندن پُرزها
• مقوا: زمانی‌که می‌خواهید وسیله‌ای با ته چهارگوش ببافید طراح را روی مقوا بکشید و سپس ترکه‌ها را روی طرح قرار دهید.
• درفش با نوک پهن: برای زمانی‌که می‌خواهید بافت را اگر لازم است باز کنید.

حتما ببینید >> کارهای چوبی مدرن

منبت کاری چوب

منبت کاری روی چوب از جمله هنرها و صنایع دستی چوبی است،که نقش و نگارهایی به صورت برجسته را به تصویر می کشد و از کنده کاری روی چوب حاصل می‌شود. اولین تاریخچه ی منبت کاری به گذشته های دور برمیگردد که با ابزار های ساده به کنده کاری روی چوب ها می پرداختند و البته  به دلیل شرایط آب و هوایی مختلف و عمر نه چندان زیاد چوب مورد آسیب قرار گرفته اند و مقاومت خود را از دست داده اند.

تاریخچه منبت کاری روی چوب

همه هنرهای دستی ایرانی برخاسته از درون مردم است. در واقع شخص یا اشخاصی در ابداع این هنر چشم نواز نقشی نداشته اند بلکه مردم عادی شروع به حکاکی و کندن روی چوب کردند. بدون شک چوب از فراوان ترین مواد در تاریخ بشر بوده که همیشه در طبیعت وجود داشته است. طبق آثار و مدارک موجود می توان به این نتیجه رسید که منبت کاری از حدود 1500 سال پیش در ایران مورد استفاده قرار می گرفته است. برخی از مورخین و باستان شناسان منبت کاری را به قبل از پادشاهی ساسانیان نسبت می دهند که می تواند نشان دهنده قدمت این هنر در ایران زمین باشد.

مقاله پیشنهادی >> کار چوبی پرفروش

مشبک کاری با چوب

یکی از زیر شاخه‌های کاربردی صنایع دستی چوبی مشبک کاری چوب نام دارد. مشبک کاری اغلب با دیگر هنرهای مرتبط با چوب خصوصا منبت همراه می شود. برای اجرای مشبک کاری، پس از پیاده کردن طرح مورد نظر بر روی چوب ، قسمتهای منفی طرح را به کمک ابزاری چون مغار و اره مویی خارج می سازند، تا طرح اصلی به صورت مشبک باقی بماند. معمولا طرح باقی مانده را نیز منبت کاری میکنند تا طرح، بُعد پیدا کند و زیبا تر شود.

تاریخچه مشبک ‌کاری چوب

شاید به وضوح بتوان گفت که تاریخچه پیدایش این هنر از همان شروع زندگی بشر به ‌صورت اجتماعی دانست. هنری که بر بسیاری از اجسام و اشیا ایجاد گردیده و می‌گردد. هر چند در اوایل از ‌این حرفه نه به‌عنوان یک هنر بلکه به‌عنوان یک نیاز استفاده می‌کردند. نیاز به داشتن روزنه‌ای در دیوارهای گلی و سنگی خانه‌ها و یا سوراخ‌های بر سطح ظروف و …

به‌مرور زمان هنر به این حرفه که نیاز اجتماعی بود رخنه کرد و صنعتگرانی که مبادرت به ساخت آن‌ها می‌کردند به نوعی از هنر خود در ساخت آن بهره جستند تا که پس از سال‌ها و شاید صدها و هزاران سال، این حرفه نه تنها به‌عنوان یک کالای هنری-مصرفی، بلکه به‌عنوان یک هنر محض جلوه‌گر گردید و صنعتگرانی که مبادرت به ساخت این اشیا می‌کردند تماما در تلاش بودند که هنر را در بهترین شکل ممکن در اشیا نمایان‌گر کنند و از این زمان بود که هنر مشبک‌کاری پا به عرصه حیات گذاشت.

حتما ببینید >> خلاقیت با چوب

ارسی چوبی

یکی دیگر از زیر شاخه های صنایع دستی چوبی که نوعی پنجره چوبی است که دارای طرح ها و ابعاد گوناگون می باشد و شامل شیشه های رنگی است که امروزه دیگر ساخت آن کم شده است و فقط برای زیبایی و دکور و در مقیاس کمتر از سابق تولید می‌شود. از مهمترین خواص این پنجره ها می توان به زیبایی و نقش هندسی اشاره کرد و به علت ریز بودن شبکه های این پنجره و شیشه های رنگی ، علاوه بر اینکه نور از بیرون به داخل اتاق وارد می شد، امکان دید از بیرون به داخل اتاق را کم می کرد و به همین دلیل در خانه های قدیمی بسیار محبوب بود. در خانه های قدیمی کاشان، یزد و اصفهان پنجره های زیبایی از نوع ارسی وجود دارد.

تاریخچه ارسی

قدیمی ترین آثار ارسی سازی در ایران مربوط به عصر صفویه که در نقاط مختلف کشور و در بناهای مربوط به این عصر دیده شده است ارسی سازی پس از تلفیق با هنر قواره بری که در عصر قاجار اتفاق می افتد اوج و عظمتی دو چندان می یابد. متاسفانه این گونه هنرها با ورود آهن رو به نابودی گذاشته وگستردگی پیشین خود را از دست داده اند.

هنر نازک کاری هنری ریزه کاری و نقش و نگار است که این ‏هنر از گذشته دور تا به حال نقش ویژه ای در میان افراد داشته و انتظار می‌رود ‏که در آینده دور پررونق تر شود روز به روز بر زیبای آن افزوده شود.

سوخت روی چوب

هنر سوخته کاری یا سوخت روی چوب یا سوخت نگار، همان طور که از نامش پیداست ، به معنای سوزاندن چوب با استفاده ازمفتول فلزی داغ و خلق اشکال، بافت و خطوط جدید است. همچنین از این روش برای سوخت روی چرم نیز استفاده می شود. هنر سوخت چرم قبل از زمان صفویه درایران وجودداشته است. درآن دوران این هنر روی جلد قرآن وکتاب های نفیس خطی کار می شد.

درفاصله انقراض سلسله صفویه تا دوره قاجاریه این هنربه بوته فراموشی سپرده شد. البته در شکل مشابه، از قالب های منفی و مثبت برنجی در تهیه جلدهای چرمی نیز استفاده می شده است که تنها حرارت، باعث تغییر شکل چرم(Leather) با ابزار برجسته و فرورفته ایجاد نقش می‌نموده است. سازندگان سازهای سنتی نیز جهت تزئین و مهر استاد سازنده، از این روش به وسیله مهرهای فلزی داغ استفاده و بر سطح چوب ساز، ایجاد نقش می نموده اند.

سوخت روی چوب یکی از کارهای صنایع دستی چوبی که سوخت نگار امروزه به شکل هنر و عرف در آمده است و شامل استفاده از سیم یا نوک حرارت دیده برای سوزاندن دقیق طرح‌ها بر روی مواد طبیعی مانند چرم یا چوب به روش کنترل شده می‌باشد. سوزاندن را می توان از طریق ابزار تغییر نوع نوک مورد استفاده  دما، یا روش کاربرد آهن ایجاد نمود. وسیله مورد استفاده، نقطه سفت مدرن (شبیه هویه) یا ابزار سیمی داغ است.

هنر کهن سوخت روی چوب متأسفانه ازهنرهای ناشناخته از لحاظ کاربردها، تکنیک ها، سابقه و آموزش صحیح در ایران می باشد و آغاز به كار آن در پرده‌ای از ابهام است. هنر سوخت نگاری روی چوب به شیوه‌ی امروزی قدمتی طولانی نداشته چون اساس كار آن هویه برقی بوده و به نظر می رسد تاریخچه ای بیش از ۲۰ سال نداشته باشد. احتمالاً سوخت نگار به شیوه سنتی یعنی استفاده از ابزار سیمی داغ، قدمتی بیش از بیست سال دارد و در نقاط مختلف جهان برای تزئینات اختراع شده چوبی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

به نظر می رسد که در 3000 سال قبل در پرو به کار رفته است و در اروپا، آسیا، استرالیا و امریکا از آن برای تزئین مصنوعات نظیر ابزارهای موسیقی و وسایل آشپزخانه استفاده کرده‌اند. در اروپا استفاده از سوخت کاری روی چوب به نظر می رسد در دوره های قرون وسطی و رنسانس ظاهر شده باشد.

این هنر جز هنرهای ساده از لحاظ یادگیری وهمچنین باهزینه نسباتاً پایین نسبت به سایر هنرهاست، در نتیجه علاقه مندان زیادی را جذب خود کرده است. از مزایای قابل ذكر آن می توان به ارزان و در دسترس بودن لوازم كار اشاره كرد. تنها با یك هویه ساده ، یك تكه چوب، سمباده و یك طرح می توان یك اثر هنری خارق العاده خلق نمود. از معایب این هنرنیز، عدم شناخت كافی مردم با این هنر بوده به طوری كه وجه تمایز آن با نقاشی برای مردم كاملاً ملموس نبوده و شناخت كافی از این هنر ندارند.

سازهای موسیقی

این رشته جز مهجورترین صنایع دستی چوبی است. انواع سازهای سنتی موسیقی مانند سنتور، تار، سه تار، ویولن، کمانچه، فلوت و غیره از چوب های بادوام و مناسب ساخته می‌شوند. نوع چوب به کار رفته در آنها و استادکار یا کارگاهی که تولید کننده‌ی این سازها است، از جمله مهمترین عوامل کیفیت ساز به شمار می روند. برای تکمیل ساخت یک ساز در کنار چوب از پوست حیوانات و سیم نیز استفاده می شود.